Kamu yönetimi alanında yapılan uygulamalarda, muhtelif yollarla gelen iddiaların, şikâyetlerin doğru olup olmadığının, gerçeğin ne olduğunun incelenmesi için yapılan çalışmalara/araştırmalara tahkikat, bunun için görevlendirilen müfettiş/kontrolör dışında kalan kamu personeline de “muhakkik” denilmektedir. Günümüzde muhakkiklik kavramının yerine incelemeci/araştırmacı/soruşturmacı kavramları tercih edilmektedir.
Muhakkik(soruşturmacı), soruşturmaya, emri vermeye yetkili makamın bu konudaki emri üzerine işe başlar. Hangi suçtan dolayı hangi memur hakkında soruşturma yapmakla görevlendirilmişse, sadece o emir kapsamında ve soruşturma emrinde belirtilen çerçevede soruşturma yapabilir.
Soruşturmayı kendisine verilen zaman diliminde yapmak zorundadır. Herhangi bir nedenle soruşturmayı bitirememişse konuyla ilgili gerekçesini belirterek ek süre talebinde bulunmalıdır.
DİSİPLİN SORUŞTURMASINDA YAPILACAK İŞLEMLER
1-Suça ilişkin bilgi ve belgeleri incelemek
Soruşturmacı olarak tayin edilen kişi görevlendirme onayını aldıktan sonra öncelikle yapılan görevlendirme ekinde varsa yer alan tutanak, rapor, dilekçe, ses kayıtları vb. belgeleri inceleyerek soruşturma konusu hakkında genel bilgilere sahip olduktan sonra gerekirse konuyla alakalı diğer bilgi ve belgeleri ilgili kurumlardan/birimlerden yazacağı bir yazı ile ister. Yazılacak olan yazıda istenen belgelerin içeriğinin doğru belirtilmesi daha sonra tekrardan yazışma yapılmaması açısından önemlidir. Ancak soruşturma aşamasında yeni bulunan ve tespit edilen hususlarda yeniden belge talebinde bulunulmasında da her hangi bir sakınca yoktur.
2-Konuyla ilgili varsa şikâyetçi ve tanıkları dinlemek
Soruşturmacı olarak görevlendirilenler soruşturma esnasında varsa şikayetçilerin ve tanıkların bilgilerine başvurabilirler. Şikayetçi ve tanık olarak dinlenecek olanların sözlü olarak (telefonla) çağrılıp ifadelerine başvurabileceği gibi ilgili kişilerin tanıklığa davet edilmeleri yazılı olarak da yapılabilir. Bu nedenle soruşturma görevini yürüten kişilerce bilgilerine başvurulacak olan kişilere yazılı olarak nerede, hangi saatte ve tarihte bilgilerine başvurulacağının yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir.
3-Soruşturma kapsamında ifadeleri almak
Soruşturmacı tarafından hakkında soruşturma yapılan kişi veya kişilere yazılacak yazıda Disiplin suçu oluşturan fiilin ne olduğunun hakkında soruşturma yapılana açıkça bildirilmesi konuya ilişkin ifade verebilmesi için yeteri kadar süre verilmesi, aksi halde, ifade hakkından vazgeçmiş sayılacağı ve soruşturma sırasında toplanan diğer belge ve bilgilere göre değerlendirme yapılarak karar verileceği konusunda kişiye bilgi verilir. Olayda husumet varsa ifade alınacak şahısların aynı zaman diliminde ifadelerinin alınmamasına dikkat edilmelidir. Eğer soruşturma kapsamındaki kişiler il dışına tayin olmuşsa istinabe ifade tutanağı tanzim edilerek, sorulacak sorular açık bir şekilde yazılır ve bir dilekçe ile çalıştığı kuruma ibraz eder.Kurum muhakkik adına gerekli yazışmaları yapar. Muhakkik gelen istinabe ifadeyi diğer belgelerle birlikte dosya kapsamında değerlendirir.
4-Disiplin Soruşturma Raporu Düzenlemek.
Bir idari yaptırım olan disiplin cezasının verilebilmesi için, cezanın dayanağı olan fiilin hiç bir şüpheye yer vermeyecek şekilde saptanması gerekmektedir. Bu belirlemeyi yapabilmek için tarafsız ve usulüne uygun olarak yapılacak olan bir soruşturma sonucunda düzenlenen disiplin soruşturma raporu bulunmalıdır. Disiplin amiri ve disiplin kurulları, disiplin cezasına esas fiilin kişi tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ancak bir soruşturma raporunu değerlendirerek tespit edebilecekler ve bu rapora dayalı olarak ceza tayinine gidebileceklerdir.
Soruşturma raporunda aşağıda başlıklar halinde sayılan hususların yer alması gerekmektedir.
• Makam tarafından soruşturmacı Atanma Onayı Yazısının Tarih ve Sayısı,
• Şikayetçi
• Şikayet edilen,
• Olay tarihi
• Olay yeri,
• Şikayetin konusu
• İnceleme
• Tahlil
•Sonuç ve kanaat
başlıkları altında soruşturma raporu kapsamlı olarak hazırlanır.
İnceleme başlık kısmında soruşturma kapsamında ne yapılmışsa yazılmalı ve alınan şahısların ifadelerinin cevabi kısmı unvan ve isim belirtilerek eklenmelidir. Tahlil başlığı kısmında Soruşturmaya konu olaylar ve deliller ayrı ayrı tahlil edilmeli, delillere göre suçun sabit olup olmadığı tartışılmalı, suç teşkil ettiği kanaatine varılırsa fiil veya hâlin gerektirdiği disiplin cezası madde ve bent tayini suretiyle Sonuç ve kanaat kısmında yazılmalıdır. Almış olduğu müşteki, şikayet edilen, tanık ifade tutanakları ile dizi pusulası, soruşturma dosyası ve hazırlamış olduğu tüm belgeler hangi tarihte hazırlanmışsa o günkü tarih atılmalıdır. Özelikle Disiplin soruşturma raporu, dizi pusulası ve Makama sunacağı üst yazının teslim edeceği günün tarihi atılmalıdır.
Usulüne uygun olarak hazırlanan soruşturma raporu yeteri kadar sayıda hazırlanarak disiplin amirine dizi pusulası ekinde üst yazı ile sunulmalıdır. Dizi pusulası dosyadaki tüm belgeleri ihtiva ettiğinden hazırlanacak dosya dizi pusulasına göre sıralanma ve gerekirse numaralanmalıdır. Dizi pusulası, soruşturma raporu ve ekleriyle birlikte hazırlanacak disiplin soruşturma dosyası Makama hitaplı bir üst yazı ile evrak kayıttan geçirilerek Makama arz edilmelidir. Disiplin Amiri hazırlanan dosyayı en geç 15 gün içinde değerlendirir. Dosyada eksik gördüğü yerleri gerekçelerini belirterek dosyayı iade eder. Muhakkik belirtilen eksiklikleri kendisine verilen süre zarfında tamamlayarak dosyayı tekrar makama arz eder. Muhakkik kendisine iade edilen dosyayla ilgili eksiklikleri tamamlamalı hatalarında ısrar etmemelidir.
Muhakkiklik hak ve hakikati ortaya çıkarmak için gerekli olduğundan muhakkik olarak görevlendirilen kişinin soruşturmayı yaparken tarafsız adaletli bir şekilde işini yapmalı, emir vermemeli, belgeleri tahrif etmemeli, soruşturma kapsamındaki bilgileri başkalarına ifşa etmemeli, hak ve hakkaniyet içinde görevini yapmalıdır.
Adil İŞİYOK
Disiplin Birim Sorumlusu